Θρόμβος στις φλέβες

Ο θρόμβος σχετίζεται με την παρουσία μιας συμπαγούς μάζας από κύτταρα του αίματος, η οποία συντίθεται μέσα στα αγγεία. Το μέγεθος του ποικίλει από ένα μικρό σβώλο μέχρι το να καταλαμβάνει όλο το μήκος του αγγείου. Η παρουσία του θρόμβου στις φλέβες συνδέεται με έντονα συμπτώματα στάσης του αίματος, καθώς και με επιπλοκές από πλευράς πνευμόνων και καρδιάς στα πλαίσια της πνευμονικής εμβολής. Γι’ αυτό και η έγκαιρη διάγνωση και αντιμετώπιση της θρόμβωσης από έναν εξειδικευμένο Αγγειοχειρουργό, είναι ζωτικής σημασίας για την πρόληψη των επιπλοκών και τη μείωση του κινδύνου θανάτου.
Τι είναι ο θρόμβος
Ο θρόμβος σχηματίζεται όταν το αίμα πήζει και αποκτά στερεά μορφή, εντός ενός αιμοφόρου αγγείου. Εάν και ο σχηματισμός του αποτελεί μια φυσιολογική λειτουργία του οργανισμού για να σταματήσει η αιμορραγία στην περίπτωση τραυματισμού, σε όλες τις άλλες περιπτώσεις, η εμφάνιση του συνδέεται με παθολογικές αιτίες.
Είδη θρόμβου
Ο θρόμβος μπορεί να ταξινομηθεί με βάση το αγγείο και τη φύση του. Τα κυριότερα είδη θρόμβων περιλαμβάνουν:
- Θρόμβος φλεβών (Φλεβικός θρόμβος): Σχηματίζεται στις φλέβες και συνοδεύεται με τον κίνδυνο μετανάστευσης του και πρόκλησης πνευμονικής εμβολής. Υπάρχουν δύο βασικοί τύποι φλεβοθρόμβωσης, η επιπολής φλεβική θρόμβωση (θρομβοφλεβίτιδα) και η εν τω βάθει φλεβική θρόμβωση.
- Αρτηριακός θρόμβος: Σχηματίζεται στις αρτηρίες και μπορεί να οδηγήσει σε σοβαρές καταστάσεις, όπως έμφραγμα του μυοκαρδίου (καρδιακή προσβολή), εγκεφαλικό επεισόδιο ή γάγγραινα. Η αιτία του μπορεί να είναι η αθηροσκλήρωση, όπου η συσσώρευση πλακών στα τοιχώματα των αρτηριών προκαλεί τη δημιουργία θρόμβου ή εμβολή από κολπική μαρμαρυγή.
- Μικροθρόμβοι: Αυτοί οι θρόμβοι σχηματίζονται στα μικρότερα αγγεία και συχνά είναι αποτέλεσμα διαταραχών της πήξης του αίματος ή μικροαγγειακών βλαβών. Μπορούν να προκαλέσουν μικροαγγειακή θρόμβωση, που επηρεάζει τα όργανα και τους ιστούς, όπως οι νεφροί, οι πνεύμονες ή το δέρμα.
Πώς δημιουργείται ο θρόμβος;
Ο θρόμβος δημιουργείται μέσω μιας διαδικασίας που ονομάζεται πήξη του αίματος. Η πήξη του αίματος ενεργοποιείται μέσω των αιμοπεταλίων και των πρωτεϊνών της πήξης, είτε φυσιολογικά στα πλαίσια αιμορραγιών ή όταν υπάρχουν παθολογικές διαταραχές (καρκίνος, θρομβοφιλία κτλ). Συγκεκριμένα, το μονοπάτι που οδηγεί στη δημιουργία θρόμβου αποτελείται από τα παρακάτω στάδια:
- Bλάβη του αγγείου: Όταν το τοίχωμα ενός αιμοφόρου αγγείου υποστεί βλάβη, τα αιμοπετάλια (οι μικρότερες κυτταρικές μονάδες του αίματος) συσσωρεύονται στην περιοχή του τραυματισμού και προσκολλώνται στην κατεστραμμένη επιφάνεια.
- Απελευθέρωση χημικών ουσιών: Τα αιμοπετάλια απελευθερώνουν χημικές ουσίες που προκαλούν τη συσσώρευση και άλλων αιμοπεταλίων, ξεκινώντας έτσι τη διαδικασία σχηματισμού του θρόμβου.
- Ενεργοποίηση πρωτεϊνών πήξης: Εν τω μεταξύ, ενεργοποιούνται πρωτεΐνες πήξης, όπως η προθρομβίνη, η οποία μετατρέπεται σε θρομβίνη. Η θρομβίνη ενισχύει τη διαδικασία και προκαλεί τη μετατροπή του ινωδογόνου σε ινώδες, μια ινώδη πρωτεΐνη που σχηματίζει το δίκτυο του θρόμβου.
- Σχηματισμός θρόμβωσης: Το ινώδες σχηματίζει ένα στέρεο δίχτυ που παγιδεύει τα αιμοπετάλια και τα ερυθρά αιμοσφαίρια, δημιουργώντας έτσι τον θρόμβο, ο οποίος σταματά την αιμορραγία.
Για να δημιουργηθεί θρόμβος σε μια φλέβα θα πρέπει να είναι παρούσα τουλάχιστον μια από τις παρακάτω τρεις συνθήκες (τρίαδα Virchow): στάση του αίματος (π.χ. φλεβική ανεπάρκεια, σύνδρομο May-Thurner), αλλοίωση της σύστασης του αίματος (θρομβοφιλία, καρκίνος) ή αλλοίωση της ποιότητας του τοιχώματος της φλέβας (προηγούμενη θρόμβωση, σύνδρομο May-Thurner).
Συμπτώματα της φλεβικής θρόμβωσης
Τα βασικότερα συμπτώματα της θρόμβωσης σχετίζονται με το είδος του αγγείου και το όργανο που αιματώνει και μπορεί να περιλαμβάνουν τα εξής:
- Έντονο άλγος και κράμπα: Συνήθως η φλεβοθρόμβωση στο κάτω άκρο οδηγεί σε οξύ πόνο που συνήθως επιδεινώνεται όταν το άτομο πιέζει την περιοχή.
- Πρήξιμο: Συχνά εμφανίζεται στο κάτω μέρος του ποδιού ή στο άκρο όπου βρίσκεται ο θρόμβος και μπορεί να είναι ορατό ή να προκαλεί αίσθημα βάρους.
- Ερυθρότητα και ζέστη στην περιοχή: Η περιοχή γύρω από τον θρόμβο μπορεί να γίνει κόκκινη και ζεστή στην αφή.
- Δυσκολία στην κίνηση: Μπορεί να παρατηρηθεί περιορισμένη κινητικότητα λόγω πόνου ή ακαμψίας στο επηρεαζόμενο πόδι.
- Αίσθημα σκληρίας των φλεβών: Σε θρομβώσεις που αφορούν το επιφανειακό φλεβικό δίκτυο, οι φλέβες εμφανίζουν σκληρία και πόνο κατά τη ψηλάφηση. Τέτοιες συχνές καταστάσεις είναι η θρομβοφλεβίτιδα της σαφηνούς φλέβας στο πόδι ή θρομβοφλεβίτιδα των φλεβών του χεριού μετά από ενδοφλέβια χορήγηση φαρμάκων.
Ποιες επιπλοκές μπορεί να προκαλέσει ο θρόμβος στις φλέβες;
Ο θρόμβος πέρα από την εμφάνιση των συμπτωμάτων συνδέεται και με την εμφάνιση επιπλοκών, οι οποίες μπορούν να θέσουν σε κίνδυνο τη ζωή του ασθενή:
- Πνευμονική εμβολή:
- Οξύς πόνος στο στήθος
- Σοβαρή δύσπνοια
- Καρδιακή ανεπάρκεια
- Συγκοπή
- Αιφνίδιος θάνατος
- Μεταθρομβωτικό σύνδρομο: Το μεταθρομβωτικό σύνδρομο είναι το αποτέλεσμα της καταστροφής των βαλβίδων των φλεβών εξαιτίας της παρουσίας του θρόμβου στο εσωτερικό τους. Η κατάσταση αυτή οδηγεί σε χρόνια στάση του αίματος στο πόδι, με μόνιμο οίδημα (πρήξιμο), αλλαγή του χρώματος του δέρματος (καφέ σκούρο) και ενίοτε εμφάνιση έλκους.
- Παράδοξο εγκεφαλικό επεισόδιο:
Σε ασθενείς (κυρίως νέους) με παρουσία επικοινωνίας της δεξιάς με την αριστερή κοιλότητας της καρδιάς μέσω μιας οπής που ονομάζεται ωοειδές τρήμα, η φλεβοθρόμβωση των κάτω άκρων μπορεί να οδηγήσει σε παράδοξο εγκεφαλικό επεισόδιο. Ο θρόμβος ταξιδεύει μέσα από τις φλέβες στη δεξιά κοιλότητα της καρδιάς, περνά από το ωοειδές τρήμα και καταλήγει στις αρτηρίας και συνήθως στον εγκέφαλο. Είναι μια από τις συχνότερες αιτίες εγκεφαλικών σε νέους ασθενείς.
Τρόποι αντιμετώπισης θρόμβωσης
Η θεραπεία της θρόμβωσης, εξαρτάται από τη σοβαρότητα της κατάστασης και την περιοχή εμφάνισης του θρόμβου. Η αντιμετώπιση περιλαμβάνει τις εξής επιλογές:
- Αντιπηκτική αγωγή: Η χορήγηση αντιπηκτικών φαρμάκων (όπως η ηπαρίνη, η βαρφαρίνη ή νέας γενιάς αντιπηκτικά) είναι η κύρια θεραπεία για τη φλεβοθρόμβωση. Αυτά τα φάρμακα εμποδίζουν την επέκταση του ήδη υπάρχοντος θρόμβου ή τον σχηματισμό νέου. Είναι σημαντικό να τονισθεί ότι τα φάρμακα δεν διαλύουν τους ήδη υπάρχοντες θρόμβους, καθώς αυτό το αναλαμβάνει ο ίδιος ο οργανισμός.
- Ενδαγγειακές μέθοδοι αφαίρεσης του θρόμβου: Σε σοβαρές περιπτώσεις, όταν ο θρόμβος εκτείνεται στις μεγάλες φλέβες της λεκάνης και της κοιλιάς ή έχει προκαλέσει πνευμονική εμβολή που επιβαρύνει τη λειτουργία της καρδιάς, συνίσταται η ελάχιστα επεμβατική αφαίρεση του θρόμβου με ειδικές συσκευές αναρρόφησης, οι οποίες αποκαθιστούν τη ροή του αίματος στην περιοχή.
- Χρήση ενδαγγειακών φλεβικών stents: Σε ασθενείς με φλεβοθρόμβωση και δημιουργία χρόνιου μεταθρομβωτικού συνδρόμου, η διάνοιξη των αγγείων για την αποκατάσταση της κυκλοφορίας και τη σωστή απορροή του αίματος από το κάτω άκρο πραγματοποιείται με τη χρήση ειδικών φλεβικών ενδοναρθηκών (stents) που τοποθετούνται ελάχιστα επεμβατικά στις φλέβες της πυέλου (λεκάνης).
- Χρήση ελαστικών καλτσών διαβαθμισμένης συμπίεσης: Η χρήση ελαστικών καλτσών διαβαθμισμένης συμπίεσης (ή κάλτσες συμπίεσης) μπορεί να βοηθήσει στην ανακούφιση του πόνου και στην αποφυγή μεταθρομβωτικού συνδρόμου.
Πρόληψη θρόμβωσης
- Γενετικός έλεγχος θρομβοφιλίας
- Τρίπλεξ φλεβών κάτω άκρων
- Διακοπή καπνίσματος
- Αποφυγή παράλληλης χορήγησης αντισυλληπτικών και καπνίσματος
- Κάλτσες διαβαθμισμένη συμπίεσης σε περίπτωση φλεβικής ανεπάρκειας
- Θεραπεία κιρσών και επιφανειακής φλεβικής ανεπάρκειας
- Καλή ενυδάτωση
- Καθημερινή άσκηση
- Προληπτική χορήγηση αντιπηκτικών μετεγχειρητικά και επί τραυματισμών και ακινησίας
Η έγκαιρη διάγνωση και αντιμετώπιση του θρόμβου είναι κρίσιμη για την αποφυγή σοβαρών επιπλοκών και για την μείωση του κινδύνου θανάτου. Ο Καθηγητής Αγγειοχειρουργικής και Διευθυντής της Αγγειοχειρουργικής Κλινικής του Ιατρικού Κέντρου Αθηνών, Δρ. Θεοδόσιος Μπίσδας, θα σας ενημερώσει και θα σας κατατοπίσει σχετικά με την θρόμβωση και θα σας παρουσιάσει όλες τις πιθανές θεραπείες για την αντιμετώπισή του.